Η εξωτερική επιφάνεια των δοντιών μας καλύπτεται από αδαμαντίνη (σμάλτο), η οποία είναι διάφανη ή πολύ λευκή, ενώ εσωτερικά στο δόντι υπάρχει η οδοντίνη, η οποία έχει κίτρινο χρώμα. Με την πάροδο της ηλικίας, το σμάλτο φθείρεται και εκτίθεται περισσότερο η οδοντίνη, με αποτέλεσμα τα δόντια μας να φαίνονται πιο κίτρινα.
Η φυσική αυτή διαδικασία που προκαλείται με την πάροδο των χρόνων μπορεί να επιβαρυνθεί από ενδογενείς και εξωγενείς παράγοντες.
Στην περίπτωση των γενετικών παραγόντων έχουμε για παράδειγμα ανθρώπους των οποίων η οδοντίνη είναι εκ γενετής πολύ κίτρινη.
Υπάρχουν όμως και εξωγενείς παράγοντες που δημιουργούν χρωστικές στα δόντια, αλλάζοντας το χρώμα τους. Οι χρωστικές αυτές ενδεχομένως να προέρχονται από συστηματική λήψη φαρμάκων ή μετάλλων (κυρίως σιδήρου και μάλιστα σε πόσιμη μορφή). Μάλιστα, οι χρωστικές μπορεί να έχουν περάσει και κατά τη διάπλαση των δοντιών, όταν η μητέρα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης έχει κάνει εκτεταμένη χρήση αντιβιοτικών. Σε αυτή την περίπτωση δημιουργούνται χαρακτηριστικές ζώνες στα δόντια όπου είναι έντονος ο αποχρωματισμός και καθίσταται πιο δύσκολη η βελτίωση του χρώματος των δοντιών.
Στη λίστα με τα ποτά και τις τροφές που όταν καταναλώνονται συστηματικά χρωματίζουν τα δόντια, τις πρώτες θέσεις κατέχει το τσάι, ορισμένα βότανα (π.χ. η λουίζα), ο καφές, το κόκκινο κρασί, τα ενεργειακά ποτά και τα αναψυκτικά. Η κατάσταση επιβαρύνεται περισσότερο όταν πρόκειται για ζεστά ροφήματα και λιγότερο όταν πρόκειται για κρύα ροφήματα που πίνουμε με το καλαμάκι.
Επιπλέον, έχει ενοχοποιηθεί η συστηματική κατανάλωση φρούτων (όπως τα μούρα και το ρόδι) και σαλτσών με έντονο χρώμα (π.χ. σάλτσες με κάρυ ή σόγια).
Το κάπνισμα είναι επίσης μια συνήθεια που προκαλεί αλλαγές στο χρώμα των δοντιών. Οι καπνιστές βιομηχανικών τσιγάρων παρουσιάζουν πιο κίτρινη απόχρωση στα δόντια τους, ενώ όσοι προτιμούν τον καπνό παρουσιάζουν χαρακτηριστικές στίξεις (μαύρες κουκίδες) στην επιφάνεια των δοντιών τους. Η κατάσταση επιβαρύνεται περισσότερο για όσους κρατούν τον καπνό στο στόμα τους.
Λύση για όσους επιθυμούν να βελτιώσουν το χρώμα στα δόντια τους είναι η λεύκανση στο ιατρείο ή στο σπίτι.
Tips: Για να διατηρούμε το χρώμα των δοντιών μας, καλό είναι να αποφεύγουμε να κάνουμε χρήση τροφών ή ροφημάτων και αναψυκτικών που χρωματίζουν τα δόντια σε μεγάλη συχνότητα μέσα στη μέρα. Για παράδειγμα, καλό είναι να μην πίνουμε τσάι λίγο λίγο μέσα στη μέρα, αλλά να προσπαθούμε να συγκεντρώνουμε τέτοιου είδους τροφές ή ποτά σε μια συγκεκριμένη στιγμή της μέρας. Καταναλώνοντας το τσάι μας το πρωί και κάνοντας ένα γρήγορο βούρτσισμα ή ξέβγαλμα με νερό των δοντιών δεν θα μείνουν οι χρωστικές όλη μέρα πάνω στα δόντια. Η συνήθεια που έχουμε οι περισσότεροι να έχουμε δίπλα μας μια κούπα καφέ ή τσάι και να πίνουμε σταδιακά βομβαρδίζει τα δόντια με χρωστικές και άρα τα βάφει πιο γρήγορα.